Ik ben sinds kort leidinggevende van een team, en ik moet zeggen; het valt me behoorlijk zwaar. Ik heb het gevoel dat de medewerkers heel erg kijken naar hoe ik het doe. Zelf heb ik het idee dat ik steeds het goede voorbeeld moet geven en alles moet weten.
Wat jij doet en niet doet wordt, en niet alleen als je nieuw bent, nauwlettend in de gaten gehouden. Misschien wel meer dan je als leidinggevende denkt. Het gaat hier om voorbeeldgedrag en de waarde daarvan wordt vaak onderschat. Medewerkers spiegelen hun gedrag immers in belangrijke mate aan dat van hun leidinggevende. Betekent dit dat jij meer moet weten dan je medewerkers? Nee, van de schooldirecteur wordt niet verwacht dat hij beter kan rekenen dan zijn wiskundeleraar. Een goed voorbeeld geven is wat anders dan alles weten.
En geef je het goede voorbeeld door harder te werken dan je medewerkers? Ook dat is niet waar. Je dwingt misschien respect af door elke morgen als eerste op je werk te zijn en ‘s avonds het licht uit te doen. Maar dat ga je niet lang volhouden. Een goed voorbeeld geven is wat anders dan het beter weten of harder werken dan je medewerkers. Een voorbeeldfunctie gaat meer over gedrag en niet over kennis en inzet. Vergelijk het met opvoeden. Het is lastig om je kinderen te vertellen over de gevaren van het roken als je zelf de ene na de andere sigaret opsteekt. De leidinggevende die zelf te ruim omgaat met vertrouwelijke zaken maakt is niet meer geloofwaardig op het moment dat hij hamert op integriteit.
Voorbeeldgedrag vloeit voort uit bepaalde waarden. Meestal hebben organisaties wel waarden bepaald, maar verzuimt het deze te vertalen naar praktische richtlijnen voor het gewenste gedrag. Stel, transparantie is gedefinieerd als een belangrijke waarde voor de organisatie. Wat betekent dat dan in de praktijk? Mag iedere medewerker van alles over het bedrijf of Facebook zetten? Waarschijnlijk niet, maar geef dan duidelijk aan wat wel en wat niet kan. Is respect een kernwaarde van het bedrijf? Hoe ziet respect er dan uit in de praktijk? Wat doe ik dan? Ik denk dat je veel wint als je de waarden uitwerkt en bespreekt met elkaar. En daarin als leidinggevende het goede voorbeeld geeft. Zoals de directeur van een organisatie die zelfontwikkeling hoog in het vaandel had staan. Hij vroeg mij hem tijdens een vergadering te observeren in zijn rol van voorzitter en hem daarop later feedback te geven. Practice what you preach, dat is het meest effectieve wat je kunt doen.
